นิลเอกคือ พระพินาย (วินายก) เทพเจ้าแห่งคชสาร แบ่งภาคลงมาเป็นสิบแปดมงกุฎ (เสนาวานร) ฝ่ายเมืองชมพูโดยได้รับพรจากพระอิศวร ว่าเมื่อสิ้นชีพคราวใด ก็ให้ฟื้นคืนชีพขึ้นได้เมื่อกายต้องพระพายที่พัดมา
มีโคลงประจำภาพจากระเบียงผนังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ว่า
นิลเอกตรนี้พระ พินายลง อุบัตินา
เป็นพวกสิบแปดมง- กุฎแกล้ว
เนื่องขัตติยวงศ์ นครเขตต์ ชมพูแฮ
สีดุจดามพะแผ้ว ผ่องแม้นสุริยัน ฯ
ผู้นิพนธฺโครงประจำภาพ คือ พระยาศรีสิงหเทพ : ต่อมาเป็นพระยามหาอำมาตยาธิบดี (หรุ่น ศรีเพ็ญ)
ลักษณะหัวโขน : หน้าวานร ปากอ้า บางคำว่าปากหุบ (ภาพจิตรกรรมฝาผนังเรื่องรามเกียรติ์ วัดพระศรีรัตนศาสดารามว่า "ปากหุบ" ) สีทองแดง (copper-coloured) หรือสีทองแดงแก่ หัวโล้น สวมมาลัยทอง (มาลัยรักรอย)
ที่มา :